بلندمرتبه‌سازی در دنیای امروز یک امر غیرقابل‌اجتناب است. بالا رفتن قیمت زمین و افزایش جمعیت شهرها باعث شده‌است که زندگی آپارتمان‌نشینی در شهرهای مختلف به یک عادت تبدیل شود. احداث آپارتمان‌ها نیازمند یک سری تجهیزات است که نمی‌توان از آن‌ها صرف‌نظر نمود. یکی از مهم‌ترین این تجهیزات، آسانسور است که نقش بسیار اساسی را در ساختمان‌ها ایفا می‌کنند.
در حال حاضر کمتر پیش می‌آید که یک ساختمان چهار طبقه احداث شود، بدون آنکه آسانسور داشته باشد. برخی ضروریات است که باید در احداث آسانسور به آن‌ها توجه نمود. یکی از آن‌ها چاله آسانسور است که نقش حیاتی را در صحت عملکرد آسانسور ایفا می‌کند. در ادامه به معرفی چالههای آسانسورها می‌پردازیم.
محتوا :
مقدمه‌ای درباره چاله آسانسور
چاله آسانسور به‌طورکلی یکی از اجزای چاه آسانسور به شمار می‌رود. به همین دلیل برای شناخت آن، لازم است تا ابتدا آگاهی مقدماتی درباره چاه آسانسور پیدا کنید. همان‌طور که می‌دانید آسانسورها بر مبنای یک سری تجهیزات مکانیکی و کنترل حرکت می‌کنند. تمامی این تجهیزات در یک فضا به نام چاه آسانسور نصب می‌شوند. ازجمله مهم‌ترین این تجهیزات می‌توان به ریل حرکتی، کابین آسانسور و وزنه تعادل آن اشاره نمود.
نمایی از یک چاله آسانسور بسیار مجهز و زیبا
عمدتاً در خصوص احداث چاه آسانسور باید این حساسیت را به خرج داد که کوچک‌ترین اعوجاجی در معماری آن وجود نداشته باشد. برخی تجهیزات الکتریکی نظیر کابل‌های برق و همچنین لوله‌کشی‌های ساختمان نیز نباید از فضای چاه آسانسور عبور داده شوند.
یکی دیگر از اجزای مهم در زمینه نصب آسانسور، چاهک یا پیت آسانسور است. در خصوص چاهک آسانسور باید به این نکته اشاره کنیم که پایین‌ترین قسمت آسانسور به شمار می‌رود. برخی تجهیزات آسانسور مانند کابل‌های برق، ضربه‌گیر یا بافر در این قسمت تعبیه می‌شوند. در چالههای آسانسورها باید فضایی نیز برای تعمیرکار آسانسور در نظر گرفته شود تا در صورت نیاز بتواند از آن ناحیه برای انجام کار تعمیرات استفاده کند.
چرا در کف چاله آسانسور از بافر استفاده می‌شود؟
شاید این سؤال برای شما به وجود آمده باشد که بافر چه کاربردی در ساختمان آسانسور دارد؟ گاهی اوقات ممکن است به هر دلیل این مشکل پیش بیاید که کابین آسانسور از کنترل خارج می‌شود و به سمت چاله آسانسور حرکت می‌کند. به دلیل نیروی جاذبه زمین، این هر چه ارتفاع کابین آسانسور بیشتر باشد، با سرعت بیشتری به چاهک آسانسور برخورد می‌کند.
برای کمتر کردن هرگونه خطر و آسیبی که امکان دارد در اثر این مسئله به وجود بیاید، بافرها مورداستفاده قرار می‌گیرند. درواقع بافر نوعی ضربه‌گیر عمدتاً فنری است که در اثر برخورد کابین با آن، بخشی از انرژی جنبشی کابین، در فنر ذخیره می‌شود و به‌این‌ترتیب صدمات احتمالی وارده به اتاقک آسانسور کاهش پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید: آب بندی چاله آسانسور
تعیین ابعاد مناسب برای چاله آسانسور
باتوجه به نوع کاربری آسانسور باید ابعاد متناسبی برای چاله آن نیز در نظر گرفت. درواقع ابعاد چالههای آسانسور تابع مستقیمی از ابعاد کابین آسانسور است؛ بنابراین در هنگام احداث بنای ساختمان باید ملاحظات مرتبط با این مسئله به‌طور کامل در نظر گرفته شود. درصورتی‌که هرگونه مغایرتی بین ابعاد موردنیاز برای نصب تجهیزات آسانسور در پروژه وجود داشته باشد، هزینه‌های سنگینی بابت بر طرف نمودن این مشکلات به شما تحمیل خواهد شد.
بنابراین اساسی‌ترین نکته درباره چاله آسانسور، رعایت ابعاد و اندازه آن است. در مبحث 15 مقررات ملی ساختمان که در کشور به‌عنوان مرجع کار ساختمان‌سازی به شمار می‌رود، ابعاد موردنیاز برای احداث چالههای آسانسور متناسب با نیاز و کاربری‌های مختلف مطرح‌شده است. در ادامه به بررسی مهم‌ترین نکات درباره ابعاد چالههای آسانسورها می‌پردازیم.
پهنای چالههای آسانسور
برای پاسخ به این سؤال باید کاربری آسانسور به‌صورت کامل مشخص‌شده باشد. اگر قرار است یک آسانسور معمولی در یک مجتمع مسکونی احداث شود که صرفاً بین چهار تا شش نفر را بتواند هم‌زمان جابجا کند، باید چیزی در حدود 160 سانتی‌متر برای پهنای آسانسور در نظر گرفت. منظور از پهنا نیز دقیقاً همان قسمت است که درب آسانسور روی آن قرار می‌گیرد.
در این‌گونه آسانسورها که عمده آسانسورها نیز در همین زمره قرار می‌گیرند، معمولاً درب‌هایی با عرض 80 سانتی‌متر نیز تعبیه می‌شود؛ اما اگر قرار باشد آسانسور برای پروژه‌های بیمارستانی یا برخی کارخانه‌ها که تجهیزات سنگین و بزرگ را جابجا می‌کنند، استفاده شود، باید فضای بیشتری برای عرض آسانسور مدنظر قرار بگیرد. درب‌هایی هم که برای آسانسورها استفاده می‌شوند در دو نوع اتوماتیک و لولایی تقسیم‌بندی می‌شوند.
عمق یا طول چالههای آسانسور
مسئله مهم بعدی در تعیین ابعاد چاله آسانسور، عمق آن است. برای یک آسانسور با ظرفیت حدود 5 نفر توصیه می‌شود تا عمق چالههای آسانسور چیزی در حدود 160 سانتی‌متر در نظر گرفته شود. به‌طورکلی نیز توصیه می‌شود تا ابعاد چالههای آسانسورها به‌گونه‌ای در نظر گرفته شوند که شکل مربع داشته باشند. این کار ازنظر زیبایی نیز تأثیر خوبی روی کابین آسانسور می‌گذارد.
اما اگر قرار باشد ظرفیتی بیش از 5 نفر را برای آسانسور در نظر بگیرید، پیشنهاد آن است که به ازای هر نفر 10 سانتی‌متر عمق آسانسور را بیشتر در نظر بگیرید. لذا اگر باشد آسانسور شما ظرفیتی معادل 5 تا 8 نفر را داشته باشد، باید عرض 160 سانتی‌متری را برای چاله آن منظور کرد و عمق آن نیز به ترتیب 160، 170،180 و 190 سانتی‌متر لحاظ شود.
در مکان‌های عمومی نظیر بیمارستان‌ها که ظرفیت آسانسورها عمدتاً بیش از 8 نفر است، عرض و عمق چالههای آسانسور را بیشتر در نظر می‌گیرند. برای یک آسانسور با ظرفیت 9 الی 11 نفر، عرض چاله را 170 سانتی‌متر در نظر می‌گیرند و عمق آن نیز به ترتیب 190، 200 و 210 سانتی‌متر خواهد بود.
تعیین ابعاد مناسب برای پیت آسانسور
پیت یا چاهک آسانسور را در قسمت بالای متن معرفی کردیم. چاهک آسانسور باید برای حضور تکنسین تعمیرکار آسانسور حتی به‌صورت خمیده ارتفاع مناسبی داشته باشد. در پروژه‌های مختلف این فضا را عمدتاً به اندازه 1.5 متر در نظر می‌گیرند. سایر ابعاد چاهک آسانسور نیز تابعی از چاله آسانسور است.
البته با توجه به اینکه در چاهک قرار است برخی تجهیزات آسانسور نیز قرار داده شوند، لازم است تا عرض و عمق چاهک را حدود 10 سانتی‌متر بیشتر از چاله در نظر گرفت تا در نصب تجهیزات با مشکل مواجه نشوید.
مراحل آماده‌سازی چاله آسانسور
برای پیاده‌سازی چاله آسانسور باید چندین مرحله را پشت سر بگذارید که عبارت‌اند از:
1- مهیاکردن کف چاله
کار احداث و آماده‌سازی کف چاله از زمان پی‌ریزی فونداسیون ساختمان شروع می‌شود و باید به‌دقت موقعیت و ابعاد آن را مشخص نمود. نکته مهم آن است محل تعبیه بافرها یا ضربه‌گیرها در فونداسیون در نظر گرفته می‌شود.
2- بتن‌ریزی کف چاله
مرحله بعدی انجام کار بتن‌ریزی در کف چاله است. انجام این مرحله وابسته به نوع بتن‌ریزی پروژه است. اگر قرار باشد از بتون مگر استفاده شود، باید ارتفاعی معادل 10 سانتی‌متر در کف چاله نیز بتن ریخته شود؛ اما اگر قرار است از بتن‌آرمه و آرماتوربندی در پروژه استفاده شود، باید حدود 30 سانتی‌متر در کف چاله، بتن‌ریزی انجام شود.
3- دیوارکشی چاله
در ادامه کار پس از اجرای سازه ساختمان، لازم است تا دیوارکشی چاله آسانسور صورت بگیرد. اهمیت دیوارکشی چاله آسانسور در آن است که در تمام پروژه‌ها در تراز منفی کار می‌شود. به همین دلیل ممکن است در اثر ورود آب به ساختمان بلافاصله وارد چاهک آسانسور شود. همان‌طور که ذکر کردیم تجهیزات الکتریکی موردنیاز آسانسور در چاهک قرار می‌گیرد. لذا نفوذ آب به این بخش بسیار خطرناک است و می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری برای افراد حاضر در ساختمان به دنبال داشته باشد.
در اجرای دیوار چاهک آسانسور یا از ورقه‌های فلزی استفاده می‌شود که چندان مرسوم نیست یا از سیمان و گچ استفاده می‌شود که در اغلب پروژه‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. پس از اجرای دیوارها نوبت به آب‌بندی چاهک آسانسور می‌رسد که یک فرآیند مفصل و تخصصی است. نهایت دقت در کار آب‌بندی چاهک آسانسور باید اعمال شود. برای آب‌بندی چاله‌‌ها از دو روش استفاده می‌شود. روش نخست استفاده از ایزوگام است که به دلیل که درگذشته بیشتر مورداستفاده بود و به دلیل چالش‌های زیادی که به وجود آورد امروزه از روش جایگزین که استفاده از مواد نفوذگر به‌عنوان افزودنی برای عایق کردن دیواره چاله مرسوم است.
4- بتن‌ریز سقف چاهک آسانسور
پس از اتمام این مرحله با احداث طبقات ساختمان کار نصب آسانسور انجام می‌شود. در ادامه کارشناسان سازمان نظام‌مهندسی برای تأیید صحت عملکرد آسانسور مراجعه می‌کنند. در صورت صدور تأییدیه کار آسانسور، باید اقدام به بتون‌ریزی سقف چاهک آسانسور کنید. پس اتمام کار بتن‌ریزی طبق آرماتوربندی در نظر گرفته‌شده، لازم است تا حدود 15 روز به بتن استراحت داده شود تا فرم مستحکم خود را به دست آورد.
به ازای ظرفیت‌های مختلف آسانسور، چه میزان نیرو به سقف بتونی چاهک وارد می‌شود؟
نکته ضروری در خصوص میزان نیروی وارده به سقف چاهک آسانسور آن است که این نیرو از جنس نیروهای دینامیک است و متناسب با میزان زمان حضور افراد در آسانسور به آن وارد می‌شود. بنا بر محاسبات صورت گرفته به ازای یک آسانسور 4، 6، 8 و 15 نفره به ترتیب میزان نیروی دینامیکی وارد به سقف بتنی چاهک برابر است با 3000، 3200، 3850 و 6200 کیلوگرم.
همچنین مشاهده کنید: مجری خدمات تخصصی آب‌بندی
حرف آخر
در پایان برای اینکه مقایسه‌ای ما بین روش‌های مطرح شده داشته باشیم و نتیجه‌گیری کنیم می‌توان گفت که بهترین زمان برای آب‌بندی و عایق‌کاری چاله آسانسور در زمان بتن‌ریزی و قبل از اونه؛ یعنی زمانی که چاله آسانسور در حال طراحی و ساخته باید از موادی در بتن استفاده کرد که به آب‌بندی چاله آسانسور کمک کنه. همچنین لازم به ذکره که وجود افزودنی‌های آب‌بند کننده در زمان اجرای بتن فونداسیون در راستای تولید یک بتن آب‌بند بوده است. در پایان باید بگم که متأسفانه در بسیاری از مواقع مشاهده میشه که به دلایل اقتصادی و یا عدم آگاهی کافی سازندگان و تصمیم‌گیرندگان از سیستم آب‌بندی در سازه‌های بتنی استفاده نمیشه و معمولاً در بیشتر موارد سازندگان با مشکل جمع شدن آب در کف چاله آسانسور مواجه‌اند؛ که هزینه و ریسک بیشتری از هزینه آب‌بندی رو بهشون تحمیل میکنه. امیدوارم این مقاله در راستای افزایش آگاهی شما نقش داشته و کمک‌کننده باشه.
بدون دیدگاه